خیرالنساء ؛ ماجرای جادویی زندگی مادربزرگ | درد علامتی بود به اقبال عشق

همشهری آنلاین - روناک حسینی: کودکی سپیدپوش با چشمان درشت سیاه، برای به جا آوردن رسم «مارمه» و خیر و برکت روز اول ماه، به خانه خیرالنسای باردار می‌آید، شاخه نارنج و کتابی با جلد تیماج روی طاقچه می‌گذارد و ناپدید می‌شود. خیرالنساء، خواندن کتاب را می‌آموزد و از آن پس یاد می‌گیرد که چطور درد بیماران را دوا کند و بر زخم روستائیان و جنگلی‌ها و دردمندانی که از گوشه و کنار به خانه‌اش می‌آیند، مرهم بگذارد.

هم‌زمان با این موهبت، خیرالنساء دچار سردردی می‌شود که از عهده درمانش برنمی‌آید؛ «که درد امتحانی بود به صبر، علامتی بود به اقبال عشق». تمام داستان نه چندان بلندی که هاشمی‌نژاد روایت می‌کند، قصه زندگی زنی است که هر چند «حکیمی دست‌شفا» است و «بهره‌ور از کتابی نادره»، اما گرفتار رنج‌هایی است که گویی آسمان به بهای آن قدرتِ شفا، از او می‌ستاند. 

زبانی که هاشمی‌نژاد در این روایت کوتاه ۷۱ صفحه‌ای به کار برده است، به خوبی تسلط او را به زبان و دنیای کلمات نشان می‌دهد. جدا از شیوه جادویی روایتِ قصه‌ای واقعی، می‌توان زبان را یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این کتاب برشمرد. 

• «خیرالنساء» قاسم هاشمی‌نژاد به بازار می‌آید
• پیکر هاشمی‌نژاد به خاک سپرده شد | یاداشتی در باره او

هاشمی‌نژاد در روایت، از کلماتی استفاده می‌کند که ممکن است برای خواننده چندان آشنا نباشد، از این رو در پایان کتاب، خود توضیحاتی برای این کلمات و اصطلاحات نوشته است. می‌گویند کلمات با هاشمی‌نژاد رفیق بودند و او با آن‌ها زندگی‌می‌کرد. اگر کسی مخاطب آثار او باشد، دقت و وسواسی را که در انتخاب کلمات به کار می‌برد، دریافته است.

هاشمی‌نژاد، چند اثر داستانی دارد که رمان جنایی «فیل در تاریکی» شاید مشهورترین آن‌ها است. او دستی هم در ادبیات کودکان داشت و دو کتاب «قصه اسد و جمعه» و «توی زیبایی راه می‌روم» محصول این بخش از زندگی او است.

از آثار ترجمه او هم می‌توان به کارنامه اردشیر بابکان از متن پهلوی، بشنو آدمک نوشته ویلیام رایش و خواب گران اشاره کرد. خواب گران ترجمه‌ای است از  Big Sleep، رمانی جنایی نوشته ریموند چندلر که فیلمی هم به کارگردانی هاوارد هاکس و بازی همفری بوگارت با اقتباس از آن ساخته شده است. هاشمی‌نژاد در مقدمه ترجمه این رمان از کتاب نصیحت‌الملوک امام محمد غزالی روایتی نقل می‌کند: «حکیمی را پرسیدند که مرگ چیست و خواب چیست؟ گفت خواب مرگ سبک است و مرگ، خوابِ گران.» و آن طور که می‌گوید، به همین جهت این عنوان را برای Big Sleep انتخاب کرده است.

• چیزی از دنیای دیگر

یکی از آثار هاشمی‌نژاد، کتاب ایوب: منظومه آلام ایوب و محنت‌های او در عهد عتیق و مقایسه تطبیقی با پنج متن کهن فارسی است. کتابی که او متواضعانه عقیده داشت باید برای نوشتنش رخصت می‌گرفت و این مسئله را علت رنج بیماری می‌دانست که در سال‌های پایانی عمر با آن دست به گریبان بود. 

خیرالنساء، نخستین بار در سال ۱۳۷۲ توسط انتشارات کتاب ایران منتشر و چندی پیش، توسط نشر هرمس دوباره چاپ شد.